In herinnering: Hennie Walraven



Op 18 december jongstleden is onze collega Hennie Walraven overleden na een ziekbed van 3 maanden. Hieronder staat een overdruk van het artikel dat De Nuenense Krant in 2016 (nr 12) aan haar wijdde.


Hennie Walraven over massagraven Guatemala

Van emotie tot schilderij tot gedicht


Interview en foto's van het schilderij:
Frans Lammerts

Tijdens een thema-avond van de parochie Heilig Kruis presenteerde afgelopen donderdag Hennie Walraven, actief binnen de Stichting Nuenen-Guatemala, het schilderij en de gedichten die zij maakte op basis van de emotionele indrukken die zij opdeed tijdens een bezoek aan het Midden-Amerikaanse land.
Op gezette tijden is er in de pastoriehuiskamer van de H. Clemenskerk in Nuenen een vesperviering met aansluitend een thema-avond, bijgewoond door circa 20 mensen. Afgelopen donderdagavond was er een presentatie in woord en beeld over de parochie Tucurú in het hoogland van Guatemala, waarmee de parochies van Nuenen sinds 2010 een uitwisselingsproject hebben ter ondersteuning van de Mayabevolking in hun ontwikkeling. In dat kader presenteerde Hennie Walraven het wordingsproces van haar schilderij en gedicht. We spraken haar daarover vooraf thuis.

Groepsreis

'Ik hield altijd al van reizend kennis maken met andere culturen. Toen de parochie in 2012 een oproep plaatste om onder meer een bezoek te brengen aan haar zusterparochie in de Guatemalteekse gemeente Tucurú, besloot ik mee te gaan. We gingen met zijn achten. De reis was sowieso al indrukwekkend, met mooie contacten met de Mayabevolking. Maar op een gegeven moment kwamen wij in het plaatsje Cobán in een museum met indrukwekkende foto's van mannen die verdwenen waren in de burgeroorlog tussen 1960 en 1996, die aan honderdduizenden Maya's het leven kostte. Vanuit dat museum trokken we naar een militair terrein waar men bezig was met openleggen van massagraven om DNA te achterhalen.'

Confrontatie


'En toen stonden we daar ineens in die kuilen te kijken. Heel confronterend, terwijl je er tegelijkertijd niets mee kunt. Er gebeurde iets raars met mij: net of ik de stemmen van die monddood gemaakte mensen hoorde: wat ze nog hadden willen zeggen. Over het leven dat hun ontnomen was. Die moest ik een stem geven, voelde ik later. En hoewel ik normaliter weinig schilder, besloot ik dat vorm te geven in een schilderij.'

Wordingsproces en de verwoording


Dat werd een heel wordingsproces. Van elke fase daarin maakte Hennie foto's. 'Alles bij elkaar ben ik er een jaar mee bezig geweest. Toen het klaar was, was ik rustig: meer kon ik toch niet meer doen. Maar daarna vormde zich als vanzelf in mijn hoofd onbedwingbaar een gedichttekst. Dat gedicht heeft, mét de foto's van het schilderproces, een plaats gevonden in een boekje waarvan ik er overigens maar een paar heb gemaakt. Die heb ik gewoon de wereld ingestuurd. Ik kijk wel wat ermee gebeurt.'

Het gedicht


Dan leest Hennie haar gedicht voor, één tekst in vier delen. Het emotioneert haar nóg. Enkele delen daaruit:
 
Aan de rand van een massagraf in Cobán
Detail schilderij, tussenfase
Eindversie van haar schilderij
gelaten onderga ik het zicht
niet bevattend, niet begrijpend
onwezenlijk - maar vóór me ligt
toch het bewijs? bewijs waarvan?
dode levens: vaders, moeders,
kinderen zelfs, mannen, vrouwen,
weggerukt, verdwenen, gesmoord,
onwerkelijk, onwezenlijk.
opstaan, verder gaan
in de kracht van mijn hart
spreek, desnoods preek,
maar geef
een naam of spreek een woord.
de verstomde stem
(…)
moet worden gehoord.
sterker dan de macht die de stem
verstilde is de ziel van de aarde
die deze mensen bewaarde
de doden spreken en ik?
ik doe een poging te luisteren
naar hun stem en te verwoorden
wat men niet wilde horen.



De tekst past goed bij de dag van
morgen, Goede Vrijdag - ook los
van de christelijke connotatie,
een dag om stil te staan bij lijden,
onderdrukking, vervolging, sterven,
rouw.